بررسی تحلیلی پژوهش های تاریخی عباس اقبال آشتیانی

علم تاریخ نگاری قدمتی هم پای علم تاریخ دارد. در بررسی آثار تاریخی یک مورخ یکی از راه کارهای اعتبار بخشی علمی به آن تشخیص شیوه‎ی نگارش مورخ و ارزیابی سبک وی می‎باشد. از آنجایی که تاریخ نگاری کوششی است برای انتقال روح و اطلاعات زمانه که توسط مورخ انجام گرفته و اندیشه‎های تاریخی خودرا در آثارش متبلور کرده است، پس در بررسی تاریخ نگارانه‎ی آثار تاریخی باید شناختی جامع از وضعیت فرهنگی- اجتماعی عصر مورخ داشت؛ چراکه این تحولات تأثیر مستقیم بر سبک نویسندگی ایشان نهاده است. بااین تفاسیر در این پژوهش که سعی در شناخت تاریخ نگاری عباس اقبال آشتیانی و معرفی آثار وی دارد؛ بررسی وضعیت فرهنگی دوره‎ی قاجار که عصر دگرگونی‎های مهم در تاریخ ایران و جهان بود، ضروری می‎نماید. زیرا در این دوره مراودات اجتماعی، بازرگانی وفرهنگی ایران و جهان غرب افزایش چشمگیری یافت و نیز اندیشه‎ها و افق‎های تازه‎ای در میان مردم پدید آمد. لازم به ذکر است که دامنه‎ی تحولاتی که در عصر قاجار نمایان است شامل تغییر در شیوه‎ی تاریخ نگاری شماری از تاریخ نگاران این دوره شده و همپنین شرایط پیش آمده ظهور افرادی چون عباس اقبال که در تاریخ نگاری معاصر ایران سهم بسزایی داشته را سبب شده است. اقبال از نخستین مورخان نسل مشروطه است که با اتخاذ روش‎هایی از تاریخ نویسی غربی و تأکید بر ناسیونالیسم عصر پهلوی شیوه‎ای مدرن را بوجود آورده و آثار تاریخی بسیاری از خود بر جای گذاشته است. بنابراین پرداختن به زندگی و زمانه‎ی اقبال یکی از مباحث اساسی دراین پژوهش است؛ هم چنین در ادامه معرفی آثار وی و بررسی سبک نویسندگی ایشان مورد توجه قرار گرفته است. از آنجایی که این پژوهش از نوع بنیادی است، شیوه مورد استفاده در آن توصیفی- تحلیلی می‎باشد که به روش کتابخانه‎ای و از طریق فیش نویسی انجام شده است.